Deze toespraak werd gehouden op zaterdag 31 augustus 2024 op de bijeenkomst ‘134 Jaar Javaans-Surinaamse Geschiedenis: Herdenken en Vooruitkijken’ georganiseerd door Stichting Herdenking Javaanse Immigratie (STICHJI) en Stichting Javanen in Diaspora Nederland (JID-NL) in de Centrale Bibliotheek, Den Haag.
Goedemiddag allemaal, ik ben dankbaar dat wij hier samen zijn om onze geschiedenis te herdenken en aan onze toekomst te bouwen. Ik begrijp dat er ook enkele mensen aanwezig zijn die geen Javaans-Surinaamse voorouders hebben. Wij waarderen uw belangstelling naar onze gemeenschap en wij heten u van harte welkom. Het herdenkingsjaar slavernijverleden is nu officieel voorbij. In deze presentatie geef ik een korte terugblik op het afgelopen jaar en bespreek ik hoe we verder zouden willen gaan.
Collectief contractarbeid: 3 gemeenschappen
Zoals ibu Hariëtte Mingoen benoemde, vond dit jaar de conferentie ‘Contractarbeid uit de Schaduw’ plaats, dit project bestaat uit een stuurgroep uit de drie contractarbeid gemeenschappen, vertegenwoordigd door Bikram Lalbahadoersing, Melvin Chang en Hariëtte Mingoen. En elke gemeenschap bestond uit een projectgroep. Brandy Sanmoeradi en Wantley Sardjo waren bij de projectgroep betrokken. Later werden Melvin Toemin en ik met de taak belast in het voorbereiden van de twee voorsessies van de Javaanse groep.
Uit deze conferentie wordt een agenda opgesteld. Jullie kunnen nog steeds bijdragen aan het opstellen van de agenda, die nog in ontwikkeling is. De hoofdlijnen van deze agenda zullen zijn:
- 1. Gestructureerd onderzoek
Bij alle drie de groepen kwam sterk naar voren dat er behoefte is naar gestructureerd onderzoek en meer kennis. Want er is nog weinig bekend over contractarbeid en de doorwerking daarvan. - Vanuit de informatie die al beschikbaar is, en de nieuwe kennis die geproduceerd zal worden door gestructureerd onderzoek, kunnen we overgaan naar het tweede punt: Versterken van identiteit en bewustzijn doelgroepen.
Dit is heel breed genomen, maar desalniettemin erg relevant voor elke gemeenschap. Elke gemeenschap heeft namelijk andere behoeften en staan op een ander punt in het proces van emancipatie. - 3. Leiderschapsontwikkeling bij nazaten contractarbeiders
Dus om deze agenda uit te voeren hebben wij leiders uit onze eigen gemeenschap nodig. Het is van belang dat leiders bekrachtigd zijn met kennis over de geschiedenis en cultuur van de gemeenschap, daarnaast dienen leiders om te gaan met de zware verantwoordelijkheid om een verbindende rol in te kunnen nemen en te bouwen naar eenheid en inclusiviteit binnen onze diverse gemeenschap, en daarnaast verzorgen zij de verbinding en communicatie naar andere diaspora groepen toe en ook naar de witte wereld. Leiderschap vereist integriteit, verschillende vaardigheden en veel verantwoordelijkheid. En dit zijn dingen die je niet zomaar wordt gegeven, dit zijn dingen die je moet leren en ontwikkelen. En door te investeren in leiderschapsontwikkeling, investeer je in de ontwikkeling van onze Javaanse gemeenschap.
We verwachten dat dit najaar subsidie vrijkomt om de agenda te realiseren, maar dit is afhankelijk van goedkeuring door het kabinet.
Hoewel deze agendapunten gericht zijn op de drie contractarbeidsgemeenschappen, hebben we ook signalen ontvangen over punten waaraan we intern kunnen werken.
Collectief Contractarbeid: Javaanse gemeenschap
Er is veel data verzameld, en ik zal nu een korte conclusie delen die relevant is voor ons gesprek van vanmiddag. Deze conclusie roept ook nieuwe vragen op waarover we graag met jullie in gesprek gaan.
Het is gebleken dat er een grote behoefte is aan kwalitatief en gestructureerd onderzoek. Magally Mingoen zal straks aan u vragen of jullie vinden dat het presenteren van nieuwe onderzoeksresultaten een plek kan krijgen tijdens onze herdenkingen, en ook: welke onderwerpen zouden jullie dan graag terug willen zien op de herdenkingen?
Mogelijke onderzoeksonderwerpen zijn:
- De overeenkomsten en verschillen tussen contractarbeid in Indonesië en Suriname.
- De omstandigheden waaronder onze voorouders naar Suriname werden verplaatst.
- De positie en beeldvorming van de Javaanse vrouw.
- De doorwerking van het koloniale verleden en intergenerationeel trauma.
- De rol van Javaanse verzetshelden op de plantages. Het hebben van gemeenschappelijke helden kan namelijk het gevoel van eenheid en een sterke collectieve identiteit bevorderen.
Andere mogelijke onderzoeksthema’s:
- De Javaans-Surinaamse gemeenschap na de periode van contractarbeid, en de beeldvorming van Javanen in de maatschappij.
- De impact van migratie op de gemeenschap, inclusief braindrains naar Indonesië, Nederland, en Frans-Guyana, en de gevolgen voor achtergebleven familieleden in Indonesië en Suriname.
Er zijn dus veel onderzoeksvragen die voor onze gemeenschap belangrijk zijn. Het is ook van essentieel belang dat Javaanse onderzoekers hierbij betrokken zijn, zodat we kunnen bouwen aan ons eigen verhaal en zodat onze narratieven niet door anderen worden bepaald.
Interactieve bijeenkomsten
Naast de behoefte aan onderzoek kwam ook naar voren dat er behoefte is aan meer interactieve bijeenkomsten die ons zelfbewustzijn en collectieve identiteit bevorderen. Het onderdeel straks met Magally zal op basis van dit signaal een interactief karakter hebben, wij willen namelijk heel graag weten wat u belangrijk vindt en hoe wij ons eenheidsgevoel onderling kunnen versterken op onze herdenkingen en bijeenkomsten.
Hierop aansluitend zou ik graag willen aankondigen dat Stichji en JID-NL een evenement zal organiseren voor de Javaans-Surinaamse gemeenschap, in samenwerking met de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Dit zal een mooie en interactieve gelegenheid worden waarin we elkaars ervaringen en perspectieven kunnen delen met elkaar. Vergeleken met andere diasporagroepen zijn wij nog niet zo vocaal naar de buitenwereld toe over onderwerpen als discriminatie en racisme, dit zal dan ook een bijeenkomst zijn waarin wij intern, in een zo veilig mogelijke omgeving met elkaar kunnen praten en naar elkaar kunnen luisteren. De locatie en uitnodiging volgen nog.
Digitaal archief en Nationaal monument
Daarnaast kwamen er twee specifieke ideeën voor faciliteiten naar voren: een centrale plek voor onze kennis in de vorm van een digitaal archief. Dit zou de toegankelijkheid van informatie vergroten en het zorgt ook voor een duurzame opslag van onze geschiedenis en al voltooide onderzoeken.
Het tweede idee is een Nationaal Monument. Op dit moment hebben wij geen centrale plek om onze herdenkingen te houden. Herdenkingen worden wel lokaal gehouden en het is heel goed dat deze lokale herdenkingen er zijn, maar er zijn ook Javanen die bijvoorbeeld niet in de randstad wonen of uit een grote stad komen. Een centrale locatie voor onze herdenkingen zorgt er ook voor dat we zichtbaarder zijn en dat onze gemeenschap sneller gevonden kan worden.
Daarbij wil ik benadrukken dat deze laatste twee punten nog slechts ideeën zijn en dat er nog geen proces in gang is gezet om ze te realiseren. Deze ideeën vereisen veel coördinatie, waarbij er een consensus moet zijn en we elkaar moeten informeren en samenwerken zodat wij op een duurzame manier bij kunnen dragen aan de toekomst van de volgende generatie.
Mentimeter: Hoe willen wij herdenken?
Nu we hebben teruggeblikt op het afgelopen jaar, willen we graag samen met jullie de invulling van de toekomst bepalen. Vandaag richten we ons specifiek op hoe we een inclusieve herdenking kunnen ontwikkelen waarin iedereen zich thuis en gerepresenteerd voelt. We willen dat iedereen zich gehoord voelt. Wat zijn jullie behoeften? Kunnen we tot een consensus komen?
Als de Nederlandse overheid gehoor geeft aan onze agendapunten en er gestructureerd onderzoek zal komen, wat doen we dan met de nieuwe inzichten? Moet er ruimte zijn voor deze informatie tijdens onze herdenkingen, en hoe zou dat eruit moeten zien?
En hoe zit het met de culturele en artistieke invulling? Moeten we ons richten op traditionele Javaanse cultuur, of staan we ook open voor moderne en alternatieve kunstvormen? De Javaans-Surinaamse gemeenschap zit vol talent. Hoe kunnen we de kwaliteit van onze herdenkingen verbeteren? Wij zouden al deze talentvolle mensen graag willen horen. Noem elkaar, prijs elkaar, schuif elkaar naar voren. Want wanneer we elkaar versterken, dan versterken we onszelf ook.
En wat hoort er nog meer bij herdenken? Hoe zou de rituele invulling er volgens u eruit moeten zien wat echt bij ons past? En hoe omvat de rituele invulling onze spirituele en religieuze diversiteit in de gemeenschap? Ik nodig u uit om eerlijk te zijn over uw behoeften maar het is voor ons ook belangrijk om te weten wanneer er zaken zijn waarover u het oneens bent.
Bouwen naar een inclusieve en gemeenschappelijke herdenking is een moeilijke taak, en wij nodigen u uit om mee te denken en mee te bouwen aan een inclusieve herdenking die ons als gemeenschap zal versterken. Volgend jaar herdenken we 135 jaar Javaans-Surinaamse geschiedenis, en we hopen dat dit een bijzonder en succesvol jaar zal worden.
Ibu Hariëtte vertelde al in haar openingsspeech dat de nieuwe generatie Javanen die in Nederland zijn geboren, op zoek zijn naar hun identiteit. Ik ben blij dat er erkenning is vanuit de oudere generatie dat wij de ruimte verdienen om onze individuele identiteit maar ook collectieve identiteit te ontdekken en creëren. Deze erkenning betekent dat wij uiteindelijk het stokje moeten overnemen van de oudere generatie om ons erfgoed in leven te houden. En als jongere generatie dienen we dit te doen in verbinding met de oudere generatie. Voordat ik mijn inleiding afsluit wil ik nogmaals benadrukken dat ik heel dankbaar ben dat u allen vandaag aanwezig bent om dit gesprek te kunnen voeren.
—